“Blockchain wordt nog steeds regelmatig op één hoop gegooid met cryptocurrencies en dan met name met de Bitcoin. Veel bestuurders wilden daar vandaan blijven”, begint Giesbers zijn verhaal. “Maar blockchain is in wezen niet meer dan een decentrale database. We hebben al jarenlang een centraal databasemodel, waarin iedereen die toegang heeft data kan veranderen. Maar op een gegeven moment kwamen we erachter dat het misschien helemaal niet handig of wenselijk is dat informatie ongecontroleerd achteraf veranderd kan worden. Zo is het een student eens gelukt om de eigen cijferlijst aan te passen, zonder dat iemand nog kon achterhalen wat de oude cijferlijst was. Als je van een vier een zeven maakt, zie je alleen nog die zeven. Die manier van hoe je met databases omgaat, veranderde met de komst van blockchain. Want daar leggen we data voor altijd vast. We overschrijven geen data, maar plaatsen het er simpelweg bij. Dan zie je dus wat, door wie en wanneer toegevoegd is.”

Transparant en verifieerbaar

Het is niet vergezocht dat overheidsinstellingen als eerste het licht zagen dat deze manier van data opslaan wel eens heel kan handig kan zijn. Giesbers legt uit: “Voor de overheid ging het vooral om transparantie en verifieerbaarheid. De transparantie zit hem vooral in het feit dat als men met meerdere partijen samenwerkt, ze dezelfde informatie op hetzelfde moment beschikbaar moeten hebben. En als iemand iets aanpast in het systeem, iedereen dat kan zien. Ze willen niet dat er iets geniepigs of geheimzinnigs gebeurt. Verifieerbaarheid gaat over het bijhouden van een audit trail die voor iedereen zichtbaar is. Als iemand iets verandert, is duidelijk voor alle betrokken partijen wie dat gedaan heeft. Dan kunnen de records niet in twijfel getrokken worden. Het wordt allemaal vastgelegd in een database die iedereen kan zien. Die twee waarden zijn voor de overheid belangrijke drivers om met blockchain te beginnen.”

Realtime kopie

Bij veel bedrijven speelt dat afleggen van verantwoordelijkheid aan externe partijen natuurlijk minder. Zij willen vooral graag dezelfde informatie voor iedereen op hetzelfde moment, zonder dat die informatie centraal bij één van hen staat. Giesbers: “We hebben bijvoorbeeld een project met ziekenhuizen gedaan. In het oude model was het heel moeilijk voor vijf ziekenhuizen om te bepalen wie de database zou hosten. Daar waren politieke discussies over, waar ze vaak niet uitkwamen. Met blockchain konden we bij elk ziekenhuis dezelfde informatie neerzetten. Dus niemand is belangrijker op basis van grootte of geografische locatie. In plaats van één centrale server op één plek waar één systeembeheerder van één ziekenhuis in kon, zorgden we met private blockchaintechnologie voor een decentrale infrastructuur. Je hebt allemaal als het ware een actuele, realtime kopie van alle informatie. En als iemand iets wil veranderen, moeten de andere partijen dat eerst accorderen. In het geval van de ziekenhuizen moest iemand van elk ziekenhuis een wijziging goedkeuren, voordat die definitief in de blockchain werd geschreven. Het moment van accorderen plus een soort handtekening van wie dat heeft gedaan, ligt daarbij definitief vast. Dus de betrokken persoon kan later nooit zeggen dat hij niet weet of hij dat geweest is.”

“Blockchain is in wezen niet meer dan een decentrale database.”

Publiek versus privaat 

Veel van de klanten van DecenterX gebruiken een private blockchain, waarbinnen ze hun eigen afspraken maken. Dat is een groot verschil met een publieke blockchain als Bitcoin. “Dat is de blockchain die de meeste mensen kennen. Het grote voordeel van blockchains in het algemeen is dat ze nooit down gaan. Er staan voor public blockchains duizenden computers over de hele wereld aan. Bij een private blockchain heeft iedere geselecteerde deelnemer een computer met een actuele kopie van de informatie. Zolang er maar twee van die computers aan blijven staan, is de informatie nooit weg.” Voor beide vormen geldt dat iedere gebruiker een eigen private key heeft. Zonder deze sleutel is toegang en het doen van transacties onmogelijk. “Bij een private blockchain maken de partijen onderling afspraken met elkaar. Daar is een private key met toestemming van de deelnemers weer aan te maken. Bij een publieke blockchain betekent verlies van een private key het definitieve einde van alle toegang en rechten voor de gebruiker.”

Decentraal en veilig

Transparantie en verifieerbaarheid zijn dus twee kernwoorden bij blockchain. Andere waarden zijn beschikbaarheid, decentraliteit en veiligheid. Giesbers: “Als je naar je bedrijfsprocessen kijkt, moet je die toetsen op die vijf punten. Ik zei al dat transparantie en verifieerbaarheid belangrijk kunnen zijn. Dan komt de vraag of je informatie voor altijd wilt vastleggen of dat het de bedoeling is dat het op enig moment verdwijnt. Dan decentraal: is het belangrijk dat de informatie op meerdere plekken staat? En ten slotte of je veiligheid belangrijk vindt. En dan met name een veilige opslag van je informatie. Dit zijn de vijf punten die over het algemeen bij blockchain belangrijk zijn en die worden over het algemeen bij bestuurders getoetst.”

Giesbers: "In principe is blockchain niet te hacken."

No brainer 

Op die veiligheid gaat Giesbers nog even in. “In principe is een blockchain niet te hacken. De informatie staat versleuteld in een decentrale omgeving, waar niemand zonder toegangscode bij kan. Het is dus alleen een risico als je private key in handen van iemand anders komt. Die heeft dan jouw rechten in de blockchain. Wat we in de blockchain ook niet doen, is persoonlijke informatie opslaan. Dus geen informatie die je kunt herleiden naar mensen. We hebben dat zo afgesproken, omdat we ons realiseren dat de informatie nooit meer weggaat. Je kunt het niet overschrijven. Dus als je persoonlijke informatie erin opslaat en iemand zegt ‘ik wil eruit’, dan kan dat niet. Ik denk dat als je kijkt naar de huidige privacyregelgeving, je strafbaar bent als je een blockchain gebruikt met persoonlijke informatie die je dus nooit meer weg kunt halen. Dan zou je die hele blockchain uit de lucht moeten halen. Game over. Dus dat je dat niet doet, is voor blockchainontwikkelaars een no brainer.”

Techniek versus informatie

Blockchain heeft duidelijk veel voordelen ten opzichte van de databases die we vandaag de dag nog steeds voornamelijk gebruiken. Giesbers ziet dan ook steeds meer projecten bij bedrijven die die voordelen ook zien. Dat begint in de bestuurskamer. “IT was de afgelopen decennia één van de belangrijkste topics. IT schreef regelmatig voor wat er gedaan moest worden en veel bestuurders volgden hen. Nu zie je dat we steeds meer doorhebben dat het niet alleen gaat om de techniek, maar veel meer om de informatie. Hoe beter je dat georganiseerd hebt, hoe waardevoller je bent. Wij houden bestuurders ook altijd voor om daarnaar te kijken. Ook in plannen voor de toekomst: hoe ga je met je informatie om?”

“Het grote voordeel van blockchains in het algemeen is dat ze nooit down gaan.”

Rotterdamse haven

Voor kleine ondernemingen lijkt de nieuwste technologie misschien weinig meerwaarde te leveren. Toch is er een duidelijke kentering zichtbaar. Voor kleine én grote organisaties kan blockchaintechnologie processen een stuk efficiënter en goedkoper maken. Giesbers: “De groep die blockchain het hardst nodig heeft, is de groep die samen moet werken met andere partijen. Door met blockchain te werken kun je ook controle, die nu door externe partijen wordt gedaan, weghalen. In de Rotterdamse haven loopt bijvoorbeeld een project waarbij de douane samenwerkt met de belastingdienst, verschepers en containerbedrijven. Tussen hen circuleren heel veel documenten die iedere keer gecontroleerd moeten worden. Die check vindt nu snel, transparant en veilig plaats in een private blockchain. Ze hoeven niet meer allemaal papieren uit te wisselen. Daar hebben ze heel veel tijdswinst mee geboekt.”

Transparante diensten

Nog een voorbeeld: “We zijn nu bezig met een project om Mobility as a Service (MaaS) te faciliteren. Vanuit de vraag: hoe kunnen we er nou voor zorgen dat als je als consument naar een provider gaat om bijvoorbeeld een reis uit te zoeken, je een eerlijk reisvoorstel krijgt? Misschien wil je de snelste, de goedkoopste of de groenste reis. En niet een voorstel van iemand die er belang bij heeft dat jij zoveel mogelijk in de bus of in de trein zit. Blockchain zorgt voor transparantie en het feit dat je wel eerlijk moet zijn. Daar zijn vier groepen bij betrokken: de overheid als toezichthouder, een physical agent - de trein- en busmaatschappijen -, de bouwers van het eerlijke platform zijn de digital agent en ten slotte de consument. Het feit dat je niet misleid kan worden door een commerciële partij die zegt dat je reis groen is, terwijl dat niet zo is, is interessant. Zo kun je in de blockchain precies vastleggen hoeveel procent de partijen mogen verdienen. En dat wordt weer gecontroleerd door de overheid die in diezelfde blockchain zit.”

Blockchain als toekomstige database

Volgens Giesbers is blockchain onze toekomstige database en veel organisaties kunnen er nu al tijd en kosten mee winnen. Tijd dus om het lijstje met vijf kernwaarden eens langs te lopen voor je eigen organisatie. “Maar het is niet zo dat het een kwestie is van dat lijstje pakken en afvinken”, voegt Giesbers toe. “Je moet ook visionair willen zijn. Je moet zien dat samenwerken met de overheid, met andere partijen of zelfs met concurrenten steeds belangrijker wordt. In het oude model laat je een concurrent niets zien. Je beveiligt je informatie als een fort. Maar dat gaat je nu achterstand opleveren. We zitten in de fase dan het voordeel oplevert om informatie te delen om als geheel verder te komen. Een traditionele CEO zal er de komende vijf jaar nog niks mee doen. Maar de bestuurders die zien dat wat ze altijd al deden steeds lastiger wordt, zullen die verbinding met anderen wel zoeken. En zij zullen steeds meer kiezen voor blockchain. Uiteindelijk willen we dat je over vijf tot tien jaar het woord blockchain niet eens meer gebruikt. Maar dat alle databases op die manier zijn opgebouwd. Zodat iedereen over realtime informatie kan beschikken wanneer je het nodig hebt. Dat is de kern.”